Het is juni, dat betekent dat het overal ter wereld weer Pride maand is!
De Gay Pride Parade of Gay Pride is de gebruikelijke benaming voor een manifestatie van lesbiënnes, homoseksuelen, biseksuelen, non-binaire personen en transgenders (lgbtq+), die jaarlijks in vele landen wordt gehouden en zowel een feestelijk als een demonstratief karakter heeft. Deze manifestaties hebben lokaal vaak verschillende namen, zoals Roze Zaterdag, Christopher Street Day (CSD), Pride Parade, Mardi Gras, LGBT Pride enzovoort. Deze evenementen zijn een belangrijk onderdeel geworden van de homocultuur.

In Nederland heet de Gay Pride Parade Roze Zaterdag. Deze dient niet verward te worden met de Pride Amsterdam, die oorspronkelijk puur als een feest rondom de Canal Parade bedoeld was. Vanaf 1979 werd ook in België een Roze Zaterdag georganiseerd. Deze heet sinds 2010 The Belgian Pride.

Gay Pride is ontstaan ter herdenking van de Stonewall-rellen. Deze ontstonden op 28 juni 1969, toen de politie een inval deed in de homobar Stonewall Inn in de wijk Greenwich Village in New York. Nadat de politie hardhandig optrad tegen enkele lesbische vrouwen, begonnen al dan niet dakloze homojongeren uit de bar en uit de buurt, alsmede de zwarte dragqueens Marsha P. Johnson en Zazu Nova, terug te vechten, omdat ze genoeg hadden van jarenlange treiterijen en geweldplegingen door de politie.^[1]

Deze opstand vormt een scheidslijn in de geschiedenis van de homobeweging. Nooit eerder hadden homo’s en travestieten in zulke grote aantallen hardhandig weerstand geboden tegen de op hun gemeenschap gerichte vernederingen door de politie. Op 28 juni 1970, exact één jaar na de Stonewall-rellen, vond in New York de eerste Gay Pride Parade plaats. Deze ging van Greenwich Village naar Central Park en telde tussen de 5.000 en 10.000 deelnemers. De parade had bewust ook een vrolijk karakter, zodat een breed scala aan mensen kon deelnemen en er een positief gevoel aan overhouden.^[2]

Gelijkaardige initiatieven kwamen wereldwijd van de grond, zoals in Canada, Frankrijk, Duitsland, België, Nederland, Australië en Nieuw-Zeeland. In Londen vond de eerste Pride plaats op 2 juli 1972. Deze telde zo’n 2000 deelnemers. In 1985 verklaarden homo’s en lesbo’s zich solidair met stakende mijnwerkers, die eveneens meeliepen in de pride-optocht. De Londense pride bleef een combinatie van protest and celebration en groeide in de jaren negentig uit tot een evenement dat meerdere weken van activiteiten omvatte. In 1996 kreeg de Gay Pride Parade aldaar de naam “Lesbian, Gay, Bisexual and Transgender Pride”.^[3]

In Nederland werd de demonstratie Gay Pride Parade in 1977 voor het eerst gehouden. Sinds 1979 wordt deze manifestatie Roze Zaterdag genoemd, nadat op 14 april 1979 in Roermond een eerste Roze Zaterdag was gehouden. Deze vindt sindsdien jaarlijks plaats op (meestal) de laatste zaterdag van juni, in telkens wisselende steden. Als Nederlands equivalent van de Gay Pride Parade heeft Roze Zaterdag naast een feestelijk ook een emancipatoir, demonstratief en politiek karakter. Dit aanvankelijk in tegenstelling tot Pride Amsterdam, die sinds 1996 plaatsvindt en oorspronkelijk puur een feest rondom de Canal Parade was. Sinds 2006 hebben beide evenementen zowel een politieke als een feestelijke kant. De Amsterdamse botenoptocht wordt in het buitenland vanwege zijn grotere bekendheid aldaar gezien als het equivalent van de Gay Pride Parades elders in de wereld. Naast Roze Zaterdag ontstond in Nederland ook Roze Maandag, Roze Woensdag, Roze Vrijdag, Paarse Vrijdag en Roze Zondag.