Het wetsvoorstel maakt een einde aan de zogenaamde ‘deskundigenverklaring’ als vereiste voor wijziging van de officiële geslachtsvermelding in bijvoorbeeld het paspoort. De belangenorganisaties vinden die verklaring vernederend en betuttelend.

geen stoornis

‘Er is geen enkele reden om wilsbekwame mensen naar een arts of psycholoog te sturen om de V in hun paspoort te wijzigen in een M of andersom’, aldus TNN, COC en NNID. ‘Trans en intersekse personen weten zelf prima wie ze zijn. De tijd dat men dacht dat trans mensen aan een stoornis lijden, ligt achter ons.’

Eenvoudig wijzigen van je geslachtsvermelding is belangrijk voor trans en intersekse personen. Met een verkeerde letter op je papieren krijg je dagelijks te maken met ‘bureaucratisch geweld’, zoals Human Rights Watch het noemt. In het ziekenhuis, als je een pakketje ophaalt en je ID moet tonen, op school of aan de grens: steeds is er angst voor vernedering, discriminatie en uit de kast getrokken worden.

zelfbeschikking

Het wetsvoorstel, dat vorig jaar werd ingediend door voormalig VVD-minister Sander Dekker (Rechtsbescherming), doet meer recht aan zelfbeschikking. Een scala aan mensenrechteninstanties roept Nederland op om de deskundigenverklaring te laten vervallen: van de Verenigde Naties, de Raad van Europa en het College voor de Rechten van de Mens tot de door Nederland onderschreven Yogyakarta Principles

In België, Denemarken, IJsland, Ierland, Luxemburg, Malta, Noorwegen, Portugal en Zwitserland is het al zo geregeld. Daar vullen mensen een formulier in en na een wachttijd van een paar weken wordt de officiële geslachtsvermelding gewijzigd. Dat werkt prima, zo blijkt uit een evaluatie die de Nederlandse regering liet uitvoeren. Uit die evaluatie, én uit recent onderzoek van NRC Handelsblad, blijkt verder dat de betrokken deskundigen zelf óók vinden dat hun verklaring kan worden afgeschaft.

ook voor 16-minners

TNN, NNID en COC willen dat ook 16-minners op laagdrempelige wijze hun geslachtsvermelding kunnen wijzigen. Artsen, psychologen en genderdeskundigen schreven daarover op vrijdag 23 september een brief aan de Tweede Kamer. Daarin stellen ze: ‘Het is goed dat er (…) een mogelijkheid komt voor kinderen om hun geslachtsvermelding in overeenstemming te brengen met wie ze zijn. Het zal leed besparen bij kinderen die al vroeg in hun leven bewust zijn dat ze anders zijn dan de meeste leeftijdsgenoten.’

Annelou de Vries van het genderteam van het Amsterdam UMC pleit op 26 september in NRC Handelsblad eveneens vóór een mogelijkheid voor 16-minners om hun registratie te wijzigen, bij voorkeur op laagdrempeliger wijze dan in het huidige wetsvoorstel wordt voorgesteld.

uit de kast getrokken

Ook mensenrechteninstanties als het VN-Kinderrechtencomité en de Nederlandse Kinderombudsvrouw vinden dat Nederland wijziging van de geslachtsvermelding mogelijk moet maken voor 16-minners. Met een verkeerde geslachtsvermelding op hun papieren worden jongeren dagelijks uit de kast getrokken. Bij het identificeren, op de digitale presentielijst op school en op bijvoorbeeld je zwemdiploma.

Het wetsvoorstel maakt het voor 16-minners mogelijk om via de rechter hun geslachtsvermelding te wijzigen. Die optie is er nu nog niet en daarom noemt de Kinderombudsvrouw dit een goede stap. Ze stelt dat kinderen een zitting bij de rechter vaak belastend vinden en de kosten van een rechtszaak niet voor iedereen betaalbaar zijn. Een laagdrempeliger procedure is daarom volgens haar in het belang van het kind.

ongefundeerde spookbeelden

Door een kleine groep tegenstanders werden de afgelopen tijd tal van ongefundeerde spookbeelden over het wetsvoorstel opgeroepen. Gezaghebbende instanties als de VN en het College voor de Rechten van de Mens stellen in glasheldere bewoordingen dat er géén bewijs is voor dit soort beweringen. Vrouwenrechtenorganisaties als Atria, WOMEN Inc., Bureau Clara Wichmann en UN Women Nederland steunen het wetsvoorstel.

COC, TNN en NNID willen dat er ook een optie komt voor non-binaire en andere mensen om de geslachtsaanduiding te laten doorhalen, wat resulteert in een X op het ID bewijs. Kamerlid Van Ginneken heeft daartoe een initiatiefwet aangekondigd.

De Tweede Kamer spreekt naar verwachting op dinsdagavond 27 september over het wetsvoorstel.