‘Er is nog nooit een wedstrijd om stilgelegd’

Een portret van voetballer Thijs Smeenk

Hij juicht het toe, alle aandacht voor racisme in het voetbal, maar het wordt tijd dat ook discriminatie van homo’s in het voetbal en homofobe spreekkoren worden aangepakt, vindt Thijs Smeenk. Hij geeft vanuit de John Blankenstein Foundation voorlichting bij clubs, profs en amateurs. ‘Waar blijft de daadkracht van de KNVB en de clubs?’

Thijs Smeenk gaat in 2022 als trainer/docent van JBF in Harderwijk in samenwerking met de regenboog ambassadeur Bep Timmer aan de slag bij de sportverenigingen en de GA Coaches.

Thijs groeide op in het gelovige dorp Hoevelaken, waar veel mensen homoseksualiteit raar vonden. “Ik vond het zelf ook vies. Ik durfde het woord niet eens uit te spreken.” Toch wist Thijs Smeenk op zijn 13de dat hij op jongens viel. Hij voetbalde met passie, maar stopte op zijn 16de. Hij hoorde in de kleedkamer hoe er over homo’s werd gedacht, en dacht dat hij met z’n geaardheid niet in die wereld paste.

Inmiddels is hij 37 jaar en veertien jaar uit de kast. Een paar jaar geleden pakte hij het voetbal weer op. “In het achtste elftal van Hoevelaken. Het was even spannend toen ik weer begon. Het bekende grapje is dat homo’s onder de douche expres zeepjes laten vallen. Mijn vrienden in het team hadden daarom rond mijn ­eerste wedstrijd drie zeepbakjes hoog op een venster gezet. Iedereen kon erom lachen. Het ijs was gebroken.”

De angst om te zijn wie je bent zit in de in de grappen en opmerkingen, de sfeer op de tribune. Er was niemand homoseksueel, er waren geen voorbeelden. Ik had in mijn hoofd: dat kan niet in deze wereld. Als ik ermee naar buiten kom, heb ik een groot probleem.” Het bleek uiteindelijk geen probleem. “Ik heb er nooit een opmerking over gekregen. Dat bewijst nu dat het helemaal niet zo’n ding hoeft te zijn. Dat is het pijnlijkst. Ik kon vroeger geen kant op. Het ging nooit over homoseksualiteit: thuis, op school, in de media. Er zijn genoeg mannen zoals ik in die ­wereld, maar die denken: ik hou mijn mond maar. Thomas Hitzlsperger, Duits international, kwam op zijn 31ste uit de kast. Een harde speler, die veel gele kaarten pakte. Helaas komen er niet meer van die types naar buiten.”

Heel vreemd is dat niet, zegt Smeenk. “De eerste wedstrijd van dit jaar waarbij ik op de tribune zat, was NAC-PSV, voor de beker. Er waren regelmatig spreekkoren over homo’s. Ook in de vijf wedstrijden erna tot de coronabreak hoorde ik in de stadions ­homofobe spreekkoren. Ach joh, trek het je niet aan, hoor ik dan. Hoe is dat voor een voetballer die op het veld staat en homo is? Die kijkt wel uit om uit de kast te komen: dan maar ongelukkig doorvoetballen. Er is veel verborgen leed in het voetbal.”

Smeenk: “Ik ben blij met de discussie over racisme in het voetbal. Maar ik bespeur ook een dubbele moraal. Ik begrijp het: zwarte ­spelers zijn zichtbaar en homo’s zijn dat niet. Maar homofobe spreekkoren hebben op ­homo’s in het stadion hetzelfde kwetsende ­effect.

Als je het niet aanpakt, komt er nooit iemand uit de kast. Het is helaas nog nooit ­gebeurd dat om die reden een wedstrijd werd stilgelegd.

“In 2019, kort voor het racisme-­incident rond Mendes bij Den Bosch tegen ­Excelsior, droegen alle aanvoerders een regenboogband. Een goede actie, ik hoop dan dat kinderen voor de tv vragen: wat is dat, wat ­betekent dat? In dat weekend was ik zelf bij FC Utrecht-PSV. De aanvoerders droegen die band. Vanaf de Utrechtse Bunnikside werd ­minutenlang ‘alle boeren zijn homo’s’ gezongen. Niemand keek ervan op. De scheidsrechter zou ook eens kunnen zeggen; we gaan ­allemaal naar binnen. Ik zit daar op te wachten.”

Smeenk zet zich daarom in voor de John Blankenstein Foundation (JBF), genoemd naar de openlijk homoseksuele topscheidsrechter die in 2006 overleed. De stichting, opgericht in 2008, zet zich in voor de acceptatie van lhbtiq+ers  in de sport. Blankensteins zus Karin is de drijvende kracht. Al langere tijd verzorg ik workshops bij sportclubs door het hele land. Die workshops geven we aan zowel bestuurders, trainers, coaches als sporters.

De sportwereld is in mijn ogen een van de laatste werelden in Nederland waar op homoseksualiteit nog steeds een soort van taboe rust. Het kan in mijn ogen in de huidige tijd niet meer zo zijn dat mensen stoppen met hun sport vanwege hun geaardheid. Zelf ben ik op mijn 16de gestopt met voetbal. Ik vond de sport nog steeds leuk, maar ik raakte in een isolement omdat ik niet met mijn ploeggenoten mee kon praten over meisjes en relaties. Met mijn werk voor de JBF wil bereiken dat iedereen met plezier sport en ook blijft sporten.

Internationale dag tegen de homofobie in het voetbal

Sinds 2010 vindt op 19 februari de ‘internationale dag tegen de homofobie in het voetbal plaats. De dag herinnert aan de geboortedag van de Britse profvoetballer  Justin Fashanu, die in 1990 uit de kast kwam. Hij was de eerste profvoetballer die voor zijn homoseksualiteit uitkwam. Veel van zijn toenmalige collega’s hadden hier problemen mee. Ook als gevolg van de antihomo spreekkoren verliet hij in 1994 Nothingham Forest. In 1998 beëindigde hij zijn leven.